نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش‌آموختۀ دکترای علوم سیاسی (اندیشه سیاسی)، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
«خاورمیانه»، مفهومی مناقشه‌برانگیز از نظر جغرافیایی و سیاسی است. از منظر جغرافیایی درباره حدود آن، اشتراک نظر گسترده‌ای وجود ندارد و از منظری سیاسی، با توجه به نظریه‌های جدید در راستایِ توجه به جهانِ غیر غربی، چالش‌هایی در استفاده و کاربرد مفهوم خاورمیانه به وجود آمده است. برای مقابله با تک‌صدایی مطالعات و بررسی‌های اروپایی و آمریکایی در منطقۀ خاورمیانه، برابرنهادهایی به‌جای مفهوم خاورمیانه پیشنهاد شده است. عبارت‌های همچون «خاور نزدیک و شمال آفریقا»، «خاورمیانه شمالی»، «خاورمیانۀ جدید»، «خاورمیانۀ اسلامی»، «غرب آسیا»، «آسیای غربی» و «آسیای جنوب غربی» به‌جای آن پیشنهاد می‌شود. پرسش اساسی این نوشتار این است که چرا آلترناتیوها نمی‌توانند در اعادۀ همان معنایی که مفهوم خاورمیانه منتقل می‌کند، کامیاب شوند؟ این پژوهش با تمرکز بر مقولۀ امرسیاسی و از دریچه نظریه و روش تاریخ مفاهیم، می‌کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا نمی‌توان از مفهوم خاورمیانه دست کشید. ماهیت «امر سیاسی» که به‌گونه‌ای جدی و عمیق بر تقابل‌های دودویی تاکید می‌کند، بر این فرضیه صحه می‌گذارد که نبردی پنهان میان گروه‌ها و نیروهای سیاسی برای تسلط بر گفتمان‌ها، که خود را در مفاهیم انضمامی می‌کنند، در جریان است. از چنین منظری، فرجام نبردِ نابرابر میان دو سوی این گفتمان، پیروزیِ مفهوم خاورمیانه است که بر فرازِ مفاهیم دیگر، به حیاتِ خود ادامه می‌دهد. اگرچه دانشگاه‌ها و برخی از محافل آکادمیک؛ همچنین نهادهای بین‌المللی به نقد ِحضور هژمونیِ مفاهیمی همچون خاورمیانه می‌پردازند و در دفاع از آلترناتیوها می‌کوشند؛ اما تسلیم‌ناپذیری امرسیاسی در برابر جغرافیا؛ مانع مهمی است که استفاده از مفاهیم جایگزینِ خاورمیانه را دشوار می‌کند.
کلیدواژه‌ها
Concept, Eds. Bonine, Amanat & Gasper, Stanford, California, Stanford
University press.
Abbasi, Ibrahim. (2014). "The Middle East, New Structures for Cooperation in the
Middle East Regional Network". World Politics, 3(1), 298-309. (In Persian)
Alibabaei, Gholamreza. (1995). "A Study of the Evolution of the Middle East
Concept". Journal of Events and Analyzes, No. 95. (In Persian)
Arghavani Pirsalami, Fariborz & Mirahmadi, Saeed. (2018). Explaining the Policy
of Balancing China in the Middle East". World Politics, 8(2), 139-176. (In
Persian)
Davison, Roderick H. (1963). "Where is The Middle East?" In the Modern Middle
East. Edited by Richard H. Nolte, pp. 13-30, New York: Atherton.
Dietl, G. (2012). Naming and Claiming a Region, Paper presented to Artuklu
University. Mardin, Turkey.
Eugene F. Miller. (1980). "What Does „Political‟ Mean?" The Review of Politics
42(1), 56-72. http://www.jstor.org/stable/1407148.
Ghasemi, Farhad. (2010). "Geopolitical Model of Regional Security; Middle East
Case Study". Geopolitics journal, 18, 60-90. (In Persian)
Hafeznia, Mohammad Reza. (2006). Principles and Concepts of Geopolitics.
Mashhad: Papeli. (In Persian)
Junge, Kay. (2011). Self-Concepts, Counter-Concepts, Asymmetrical Counter-
Concepts: Some Aspects of a Multi-Faceted Agenda, Asymmetrical Concepts
after Reinhart Koselleck Historical Semantics and beyond, eds.Kirill
Postoutenko.Verlag, Bielefeld.
Kemp, Geoffrey & Harkavy, Robert. (2004). Strategic Geography and the
Changing Middle East, Translated by Mehdi Hosseini Matin, Tehran: Institute
for Strategic Studies. (In Persian)
Koselleck, Reinhart. (1995). Vergangene Zukunft Zur Semantik Geschichtlicher
Zeiten, Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Koselleck, Rinehart (1989). "Linguistic Change and the History of Events".
Journal of Modrn History, No 61.
Koselleck, Rinehart. (1972). "Einleitung in Bunner, Conze and R.koselleck". (eds).
Geschichtliche, Historisches Lexikon. V.1 Stuyygart: Klett-Gotta.
Koselleck. Rinehart. (2005). "Conceptual History, Memory, and Identity: an
Interview with Reinhart Koselleck". Contributions 2 (1).
Malmvig, Helle, Quero, Jordi & Soler i Lecha, Eduard. (2016). "The Contemporary
Regional Order". Menar Project.
the Islamic World, Challenges and Strategies". Political Research in the
Islamic World, 3(1). (In Persian)
Meyer, Karl E., Brysac, Shareen Blair (1995). London and the Invention of the
Middle East: Money, Power, and War, 1902–1922. New Haven, Conn: Yale
University Press.
Mottaqi, Ibrahim. (2013). "Europeanism; Why was West Asia called the Middle
East?" Available at: https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=24684 Retrieved
April 7, 2021.
Nuri Özalp, Osman. (2011). "Where is the Middle East? The Definition and
Classification Problem of the Middle East as a Regional Subsystem in
International Relations". Turkish Journal of Politics, Vol. 2, No. 2.
Ollman, Bertell. (2015). "What Is Political Science? What Should It Be?"
International Critical Thought 5, No. 3, 362-370, doi:
10.1080/21598282.2015.1065379.
Roger Adelson. (2012). "British and U.S. Use and Misuse of the Term of Middle
East". in: Is There a Middle Wast? The Wvolution of a Geopolitical Concept.
Eds. Bonine, Amanat & Gasper. Stanford, California, Stanford University
press
Schlicht, Alfred. (2008). Die Araber und Europa. 2000 Jahre Gemeinsamer
Geschichte. Stuttgart: Kohl-hammer.
Schmitt, Carl (1932). The Concept of the Political. trans. George Schwab; Chicago:
Univ. of Chicago Press, 1996.
Shokouei, Hossein. (1970). "The Term and Xoncept of the Middle East The
Inadequacy of a Geographical Title", Journal of Persian Language and
Literature, Nos. 95 and 96,387-397. (In Persian)
Skinner, Quentin. (2014). Insights into Political Science. Volume I: On Method.
Translated by Faribs Majidi, Tehran: Javid. (In Persian)
Tibi, Bassam. (1989). Konfliktregion Naher Osten. Regionale Eigendynamik und
Groβmachtinteressen. München: Beck.
Wiley, James (2016). Review of "Politics and the Concept of the Political: The
Political Imagination. (Routledge, London, 2016) in: Contemporary Political
Theory (2018). 17, S197–S200. https://doi.org/10.1057/s41296-017-0166-3;
published online 7 November 2017.
Yamahata, yatana. (2018). (Re) Shaping Territories to Identities: Is the Middle
East a Colonial Invention? SOAS: University of London.
Yilmaz, Huseyin (2012). "The Eastern question and Ottoman Empire". in the: Is
There a Middle East? The Evolution of a Geopolitical Concept. Eds. Bonine,Amanat & Gasper, Stanford, California, Stanford University press.
Www. Khanenei.ir. https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=24684, Retrieved April
7, 2021.
https://hiik.de/2021/02/15/renaming-of-the-mena-working-group/?lang=en,
Retrieved April 7, 2021.
https://dppa.un.org/en/region/middle-east-and-west-asia , Retrieved April 7, 2021.
https://www.globalfueleconomy.org/in-country/middle-east-and-west-asia,
Retrieved April 7, 2021.
https://www.blog.hiik.de/category/middle-east-and-maghreb/, Retrieved April 7,
2021.
https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/gjhdq_665435/2797_665439/ Retrieved May
26, 2021.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله