مقاله پژوهشی
رضا اختیاری امیری؛ جواد شفقتنیاآباد
چکیده
ژئوپلیتیک جنوب آسیا در سال های اخیر با ارائه ابتکار یککمربند- یکراه چین تبدیل به عرصه رقابت جدی دهلی نو و پکن شده است. هند ابتکار چین را تهدیدی علیه منافع ملی خود محسوب میکند که از یک سو میتواند برنامههای این کشور را جهت دستیابی به رهبری منطقهای با چالشهایی مواجه سازد و از سوی دیگر جایگاه قدرت این کشور را در نظام بینالملل ...
بیشتر
ژئوپلیتیک جنوب آسیا در سال های اخیر با ارائه ابتکار یککمربند- یکراه چین تبدیل به عرصه رقابت جدی دهلی نو و پکن شده است. هند ابتکار چین را تهدیدی علیه منافع ملی خود محسوب میکند که از یک سو میتواند برنامههای این کشور را جهت دستیابی به رهبری منطقهای با چالشهایی مواجه سازد و از سوی دیگر جایگاه قدرت این کشور را در نظام بینالملل تضعیف نماید. به همین دلیل دهلی نو در صدد است تا با اتخاذ سیاستهایی مانع از ظهور هژمونی منطقهای چین در قالب ابتکار یککمربند- یکراه شود و همزمان نیز جایگاه خود را در نظام منطقهای و بینالمللی تقویت نماید. بر همین اساس، سوال پژوهش بر این مبنا قرار دارد که هند چه سیاستهایی را در منطقه در قبال تهدیدات ابتکار یک کمربند- یکراه چین اتخاذ کرده است؟ فرضیه پژوهش بدین صورت مفصل بندی شده است که هند جهت مواجهه با ابتکار یک کمربند- راه و قدرت فزاینده چین در قالب این ابتکار، سیاستها و راهبردهایی نظیر ایجاد کریدورهای رقیب تجاری، توسعه زیرساختهای حمل و نقل دریایی، تقویت همگرایی اقتصادی با کشورهای منطقه، افزایش قدرت و نفوذ دریایی، تقویت چندجانبهگرایی منطقهای با هدف گسترش همکاریهای فنی و تجاری و همچنین ائتلافسازی فرامنطقهای را، در راستای حفظ توازن قدرت، در دستور کار سیاست خارجی خود قرار داده است. روش تحقیق در این مقاله کیفی و بر مبنای رویکرد تحلیلی- تبیینی میباشد. دادههای این پژوهش کیفی نیز از منابع کتابخانهای و اینترنتی استخراج شده است. همچنین به منظور تحلیل علمی وتئوریک مسئله پژوهش از نظریه موازنه قوای کنت والتز بهره گرفته شده است.
مقاله پژوهشی
روحاله اسلامی؛ فریده امانی
چکیده
ایران و عربستان از تأثیرگذارترین و مهمترین کشورهای منطقه خاورمیانه و در حوزهی بزرگتر جغرافیایی و عقیدتی جهان اسلام هستند که به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی، روابط خصمانه و تقابلگرایانهای در قبال دیگری در پیش گرفتند. رویکردهای متفاوت دو کشور در مسائل منطقهای و جهانی، تلاش دو کشور برای تبدیل شدن به قدرت اول منطقه، تبدیل شدن ...
بیشتر
ایران و عربستان از تأثیرگذارترین و مهمترین کشورهای منطقه خاورمیانه و در حوزهی بزرگتر جغرافیایی و عقیدتی جهان اسلام هستند که به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی، روابط خصمانه و تقابلگرایانهای در قبال دیگری در پیش گرفتند. رویکردهای متفاوت دو کشور در مسائل منطقهای و جهانی، تلاش دو کشور برای تبدیل شدن به قدرت اول منطقه، تبدیل شدن دو کشور بهعنوان نمادی از قطبهای مذهبی شیعه و سنی، مواضع طرفین در خصوص بحران های منطقهای باعث شد تا رابطهای نه چندان مثبتی بین دو کشور حاکم باشد و در مواردی منجر به تنش و نزاع گردد. در همین راستا، نگارندگان به دنبال پاسخ به این سوال اساسی هستند که چرا بهرغم همگونی مذهبی و منافع منطقهای دو کشور ایران و عربستان همچنان بر دشمنیهای خود اصرار ورزیدهاند؟ در پاسخ به سوال پژوهش بر اساس چارچوب نظری امنیت هستیشناختی این فرضیه مطرح میشود که پایبندی دو کشور ایران و عربستان سعودی بر دشمنی خود با دیگری به امری عادی تبدیل شده که منافع آنها را به نحوی مطلوبتر برای آنها تأمین میکند و هر دو کشور نمیخواهند با تغییر نگاه خود به دیگری این روند عادی را برهم زده براین اساس منازعه آنها بعد هویتی (سازهانگارانه) و هستی شناسی دارد. روش تحقیق در این پژوهش، تفسیری و شیوه گردآوری دادهها به روش کتابخانهای و مقالات، سایتها و... میباشد.
مقاله پژوهشی
یاسر اسماعیلزاده
چکیده
بیتردید امروزه تروریسم بازیگری مهم در عرصه بین الملل است. نگاهی راهبردی به امواج تروریسم در جهان نمایانگر بروز شواهد قوی برای ظهور موج جدید تروریستی در جهان است. مقاله حاضر، به دنبال پاسخ به این سوال اصلی است که موج پنجم تروریسم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا چگونه خواهد بود؟ مبتنی بر آنچه به عنوان تروریسم در منطقه غرب آسیا و شمال ...
بیشتر
بیتردید امروزه تروریسم بازیگری مهم در عرصه بین الملل است. نگاهی راهبردی به امواج تروریسم در جهان نمایانگر بروز شواهد قوی برای ظهور موج جدید تروریستی در جهان است. مقاله حاضر، به دنبال پاسخ به این سوال اصلی است که موج پنجم تروریسم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا چگونه خواهد بود؟ مبتنی بر آنچه به عنوان تروریسم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا در قرن 21 فعالیت داشته، به نظر میرسد «تروریسم نیمه دولتی» موج جدید تروریسم است. موجی که کنترل بخش هایی از قلمرو یک دولت ضعیف را بر عهده دارد و حکومت خود را در آنجا حفظ می کند و نیز حملات تروریستی علیه کشورهای دیگر انجام می دهد. بر اساس شاخصهای امواج تروریسم جهانی، برای در نظر گرفتن موج پنجم، پدیده تروریسم جدید باید جهانی باشد، نیروی محرک یکسانی داشته باشد و همچنین با موج قبلی تفاوت چشمگیری داشته باشد. بدیهی است که تروریسم نیمه دولتی به مثابه موج جدید تروریسم، با گروه های تروریستی مذهبی موج چهارم متفاوت است. این وجه از تروریسم، کنترل سرزمین را در اولویت قرار می دهند، در طیف وسیع تری از فعالیت های دولتی و حاکمیتی (نه فقط خدمات اجتماعی) مشارکت دارند، بیشتر به دنبال کسب قدرت هستند و دارای عقاید تکفیری اند. در نهایت مقاله به این نتیجه می رسد که پدیده تروریسم نیمه دولتی در صورت امتداد و گسترش، قابلیت تبدیل شدن به یک موج جهانی را دارد.
مقاله پژوهشی
علی اسمعیلی؛ محمدعلی شهریاری؛ محمد پارسا
چکیده
خاورمیانه؛ منطقهای پیچیده، با ساختاری درهمتنیده و متکثر از ساختار نظام بینالملل است که دربرگیرنده امنیت منطقه و همچنین زمینهساز روابط بینالملل دولتها در آینده میباشد. ازاینرو هدف پاسخ به این سؤال است که تحولات قطببندیها در نظام بینالملل در بازه زمانی 2021-1980 چه تأثیری بر مناقشات و امنیت خاورمیانه داشته است؟ میتوان ...
بیشتر
خاورمیانه؛ منطقهای پیچیده، با ساختاری درهمتنیده و متکثر از ساختار نظام بینالملل است که دربرگیرنده امنیت منطقه و همچنین زمینهساز روابط بینالملل دولتها در آینده میباشد. ازاینرو هدف پاسخ به این سؤال است که تحولات قطببندیها در نظام بینالملل در بازه زمانی 2021-1980 چه تأثیری بر مناقشات و امنیت خاورمیانه داشته است؟ میتوان بیان کرد منطقه خاورمیانه با توجه به شرایط داخلی و همچنین ساختار نظام بینالملل با یک ناامنی فراگیر و همهجانبه روبرو هستند بنابراین اینگونه مناطق نمیتوانند در بعد امنیتی، از تأثیر نظام بینالملل بر سمتگیریها و سیاستها و استراتژیهای خود ممانعت به عملآورند. در دوره کنونی نظام بینالملل این تأثیرپذیری بر زیرنظام خاورمیانه بسیار ویژه بوده است. یافتههای این پژوهش بر این مبنا است که با محو نظام دوقطبی در سال 1991 و همچنین ظهور نظام تکقطبی به رهبری آمریکا، خاورمیانه دچار آشوب سیستمی شده است، و نظام تکقطبی (آمریکا) در سالهای 2021-1991 بیش از نظام دوقطبی (آمریکا و شوروی) در سالهای 1991-1980 در ایجاد منازعه و جنگ در خاورمیانه تأثیرگذار بوده است. گسترش عمق و دامنه بیثباتیهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی در خاورمیانه یکی از پیامدهای چنین وضعیتی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای میباشد.
مقاله پژوهشی
اعظم امینی؛ محمد عابدی؛ الناز نساری
چکیده
اصول شکلی حاکم بر بهرهبرداری از حوضه دجله وفراتاصول شکلی با ارائه چارچوب هنجاری لازم برای اجرای تعهدات ماهوی، نقشی مهم در تنظیم حقوق آب ایفا میکنند. بعلاوه، اصول شکلی میتوانند به جلوگیری از بروز اختلافات کمک کنند. مهمترین این اصول عبارتاند از اصل همکاری، اصل ارزیابی زیستمحیطی و اصل اطلاعرسانی و مشورت با کشورهای آسیبدیده. ...
بیشتر
اصول شکلی حاکم بر بهرهبرداری از حوضه دجله وفراتاصول شکلی با ارائه چارچوب هنجاری لازم برای اجرای تعهدات ماهوی، نقشی مهم در تنظیم حقوق آب ایفا میکنند. بعلاوه، اصول شکلی میتوانند به جلوگیری از بروز اختلافات کمک کنند. مهمترین این اصول عبارتاند از اصل همکاری، اصل ارزیابی زیستمحیطی و اصل اطلاعرسانی و مشورت با کشورهای آسیبدیده. اصول مزبور علاوه بر آنکه در زمرۀ قواعد عرفی تلقی میشوند، در برخی کنوانسیونهای بینالمللی، اسناد بینالمللی و توافقهای دوجانبه نیز تصریح شدهاند. ارزیابی این تعهدات و رویه دولتهای کناره دجله و فرات نشان میدهد که با وجود عضویت این دولتها در پارهای از اسناد و نهادهای بینالمللی و توافقهای دوجانبه، در عمل رویکرد موثر و پایداری در اجرای جامع این اصول وجود ندارد و عدم همکاری در اجرای تعهدات شکلی، در تحقق تعهدات ماهوی این حوضه آبریز –از جمله تعهد به بهرهبرداری منصفانه و متعارف و عدم آسیب رسانی- تاثیر منفی داشته است.
مقالات
ماندانا تیشه یار
چکیده
شاهنامه فردوسی، سندی ارزشمند در زمینه روابط دیپلماتیک میان دولت های بزرگ در دوران باستان است. در این کتاب سترگ، به خوبی می توان دید که چگونه دیپلمات ها در گسترش روابط سیاسی میان دولت ها به ایفای نقش می پرداختند. در این نوشتار کوشیده شده است تا به اندک شمار مواردی که دیپلمات های اعزامی از یک دربار به بارگاهی دیگر، بانوان بوده اند، پرداخته ...
بیشتر
شاهنامه فردوسی، سندی ارزشمند در زمینه روابط دیپلماتیک میان دولت های بزرگ در دوران باستان است. در این کتاب سترگ، به خوبی می توان دید که چگونه دیپلمات ها در گسترش روابط سیاسی میان دولت ها به ایفای نقش می پرداختند. در این نوشتار کوشیده شده است تا به اندک شمار مواردی که دیپلمات های اعزامی از یک دربار به بارگاهی دیگر، بانوان بوده اند، پرداخته شود. بر پایه این پژوهش، در سراسر داستان های شاهنامه می توان ۹ فرستاده بانو یافت. نویسنده با بازگویی روایت ماموریت های هر یک از بانو فرستادگان، ویژگی های رفتاری و گفتاری ایشان و چگونگی انجام ماموریت توسط این دیپلمات ها را بازگو کرده است. از جمله نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان به این نکته اشاره کرد که اگرچه اعزام بانوان به عنوان فرستادگان چندان رواج نداشته، اما در داستان های موجود، این دیپلمات ها توانسته اند ماموریت های خود را با پیروزی به پایان رسانند. همچنین در همه این داستان ها می توان دید که بانوان دیپلمات بدون آنکه نیاز باشد رفتاری مردانه از خود نشان دهند، با حفظ ویژگی های زنانه، توانسته اند وظیفه خود را به درستی به انجام رسانند. رازداری، خردمندی، تیزهوشی، حاضر جوابی، آگاهی از مسایل سیاسی، سخندانی، آراستگی، راستگویی و آشنایی با آداب دیپلماتیک از ویژگی های اصلی این بانو فرستادگان بوده است.
مقاله پژوهشی
آرش رئیسی نژاد
چکیده
در دو دهه اخیر، بحران هستهای ایران در مرکز توجه اندیشمندان روابط بین الملل قرار گرفته است. با وجود چاپ کتاب های گوناگون درباره ریشه ها، پویایی و تاثیرات آن بر امنیت بین الملل و سیاست خاورمیانه، برخی زوایای بحران هستهای ، به ویژه نقش رسانه در چارچوببندیکردن آن، نادیده انگاشته شده است. از این رو، نوشته پیش رو تلاشی برای تحلیل و ...
بیشتر
در دو دهه اخیر، بحران هستهای ایران در مرکز توجه اندیشمندان روابط بین الملل قرار گرفته است. با وجود چاپ کتاب های گوناگون درباره ریشه ها، پویایی و تاثیرات آن بر امنیت بین الملل و سیاست خاورمیانه، برخی زوایای بحران هستهای ، به ویژه نقش رسانه در چارچوببندیکردن آن، نادیده انگاشته شده است. از این رو، نوشته پیش رو تلاشی برای تحلیل و تبیین نقش رسانه در چارچوببندیکردن بحران هستهای ایران است. نوشته پیش رو تلاشی است در بررسی نقش رسانه های اصلی امریکا، سیانان و فاکسنیوز ، در چارچوببندیکردن برنامه هستهای ایران. «سیانان و فاکسنیوز چگونه و با چه سازوکاری برنامه هستهای ایران را چارچوببندی کردهاند؟» این پرسشِ محوری نوشته پیش روست که خوانشی تحلیلی از نقش رسانهها در چارچوببندی بحران هستهای ایران را نمایان میسازد. فرضیه پژوهش این امر است که چارچوبهای رسانه ای تولیدی توسط این دو رسانه امریکایی هم برسازنده و هم تشدیدکننده گفتمان ایرانهراسی هستند. نوشته با کاربرد روش ردیابی فرایند و تکیه بر تحلیل محتوای کیفی٬ خوانشی تاریخی از بحران هستهای ایران از دریچه رسانه های غربی را روایت کرده و نشان می دهد که نوشته با تحلیل رخدادهای کلیدی به عنوان " بافتار و زمینه" به نقش فاکس نیوز و سیانان با کارکرد خود به عنوان "فزون ساز" و تولید تیتر و تحلیلّهای جهتساز به عنوان "متن" از برنامه هستهای ایران به عنوان "هدف" کوشیده تا مردم امریکا به عنوان "شنوندگان" را متقاعد سازد.
مقاله پژوهشی
ریحانه صالحآبادی؛ سیروس احمدی نوحدانی؛ ساجد بهرامی جاف
چکیده
سنجش سطح قدرت کشورها و مقایسه آنها با یکدیگر یکی از موضوعات مورد بررسی در دانش ژئوپلیتیک است. دانش ژئوپلیتیک به معنای استفاده بهینه از منابع جغرافیایی قدرت در مناسبات بین بازیگران است. برایناساس سؤال اصلی تحقیق بدین صورت مطرح میگردد که وضعیت قدرت اقتصادی کشور فرانسه در مقایسه با رقبای منطقهای خود چگونه است؟ برای پاسخگویی به ...
بیشتر
سنجش سطح قدرت کشورها و مقایسه آنها با یکدیگر یکی از موضوعات مورد بررسی در دانش ژئوپلیتیک است. دانش ژئوپلیتیک به معنای استفاده بهینه از منابع جغرافیایی قدرت در مناسبات بین بازیگران است. برایناساس سؤال اصلی تحقیق بدین صورت مطرح میگردد که وضعیت قدرت اقتصادی کشور فرانسه در مقایسه با رقبای منطقهای خود چگونه است؟ برای پاسخگویی به این سؤال از روش تحقیق بهصورت توصیفی – تحلیلی و هدف آن نیز کاربردی استفاده شده است. تحقیق حاضر در دو بعد صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می-دهد که باتوجه به مزیتها و قابلیتهای فرانسه در مقایسه با کشورهای موردنظر نوعی رقابتپذیری وجود دارد که میتواند میزان قدرت اقتصادی فرانسه را باتوجهبه منابع و قابلیتهای سایر کشورها در منطقه ترسیم نماید. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که مهمترین مزیتهای قدرت فرانسه در برابر رقبا (نروژ، بلژیک، کرواسی،و ... ) شامل ظرفیت نوآوری، صادرات تکنولوژی سطح بالا، سطح تکنولوژی علمی، جذب سرمایهگذاری خارجی و اقتصاد دانش محور به ترتیب استراتژیکترین منابع و قابلیتهای اقتصادی برای تبدیل شدن به قدرت اقتصادی بودهاند. و متغیرهایی مانند تردیدها و عدم اطمینانی که مردم نسبت به وضعیت اجتماعی و اقتصادی، با دوامترین مشکل و مسئله فراروی قدرت اقتصادی فرانسه محسوب میشوند. میزان تسلط بر بازارهای جهانی، سهم در تجارت جهانی با امتیاز 4، شاخص جینی با امتیاز 3.9، تولید ناخالص داخلی و سرمایهگذاری خارج از مرز با امتیاز 3.7، پیچیدگی اقتصادی با امتیاز 3.6، صادرات سطح تکنولوژی بالا با امتیاز 3.5 به ترتیب استراتژیکترین منابع و قابلیتهای اقتصادی کشور فرانسه برای تبدیل شدن به قدرت اقتصادی بودهاند.
مقاله پژوهشی
مهدی فاخری؛ پریسا رضایی فدشکویه
چکیده
آمریکای لاتین در ابتدای قرن بیست و یکم، شاهد موج بی سابقه ای از پیروزی های نامزدهای چپگرا در انتخابات های ریاست جمهوری بود. چرخش به چپ در منطقه ای که پس جنگ سرد، سیاست های نئولیبرال سیاسی و اقتصادی قدرتمندانه ظاهر شده بود، تحولی قابل توجه به حساب می آید. هدف اصلی این پژوهش، توضیح علل و عوامل مختلف روی کار آمدن دولت های چپگرای نوین در ...
بیشتر
آمریکای لاتین در ابتدای قرن بیست و یکم، شاهد موج بی سابقه ای از پیروزی های نامزدهای چپگرا در انتخابات های ریاست جمهوری بود. چرخش به چپ در منطقه ای که پس جنگ سرد، سیاست های نئولیبرال سیاسی و اقتصادی قدرتمندانه ظاهر شده بود، تحولی قابل توجه به حساب می آید. هدف اصلی این پژوهش، توضیح علل و عوامل مختلف روی کار آمدن دولت های چپگرای نوین در آمریکای لاتین است. سوال اصلی این تحقیق است که «دولت های چپگرای نوین چگونه در آمریکای لاتین به قدرت رسیدند و عوامل موثر بر چرخش به چپ در این منطقه چه بوده است؟». فرضیه ی در نظر گرفته شده این است که «عوامل مختلف ملی، منطقه ای و بین المللی در چرخش به چپ در آمریکای لاتین موثر بوده است و قدرت گرفتن این جریانات نوچپگرا، تاثیرات قابل توجهی در سطح ملی و منطقه ای داشته است». چارچوب مفهومی این پژوهش، نظریه نظام جهانی جان فوران است و برای بررسی جزییات و چگونگی این رابطه، از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شده است. طبق یافته های این پژوهش، بازگشت چپگرایی در آمریکای لاتین در دوره 2010-1998 میلادی ناشی از عوامل بلند مدتِ ساختاری، نظیر نابرابری و دموکراسی نهادی شده؛ و نیز عوامل کوتاه مدتی مانند ناکارآمدی اجرای مدل نئولیبرالیستی اقتصاد در این منطقه و بحران اقتصادی 1998-2002 میلادی بوده است. رونق کالاهای اساسی بعد از 2002 میلادی نیز منابع لازم را برای تثبیت حاکمیت احزاب چپ فراهم کرد
مقاله پژوهشی
سیداحمد فاطمی نژاد؛ سیدمجتبی علوی
چکیده
دوره بیست ساله حضور امریکا در افغانستان پس از سال 2001 یکی از دورههایی بود که طی آن کماکان منازعه و ناامنی در افغانستان رواج داشت. عوامل مختلفی برای این ناامنی میتوان ذکر کرد که یکی از آنها، رقابتهای خارجی در میدان افغانستان بوده است. اکنون که حضور مستقیم نظامی امریکا در افغانستان به پایان رسیده، فرصت مناسبی برای بررسی پیامدهای ...
بیشتر
دوره بیست ساله حضور امریکا در افغانستان پس از سال 2001 یکی از دورههایی بود که طی آن کماکان منازعه و ناامنی در افغانستان رواج داشت. عوامل مختلفی برای این ناامنی میتوان ذکر کرد که یکی از آنها، رقابتهای خارجی در میدان افغانستان بوده است. اکنون که حضور مستقیم نظامی امریکا در افغانستان به پایان رسیده، فرصت مناسبی برای بررسی پیامدهای حضور این کشور برای امنیت افغانستان از منظرهای مختلف است. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که رقابت و منازعه آمریکا و ایران چه پیامدهایی برای امنیت ملی افغانستان به همراه داشته است؟ فرضیهی پژوهش این است که منازعه آمریکا و ایران در میدان افغانستان از بعد نظامی با افزایش منازعات مسلحانه، از بعد سیاسی با تضعیف دولت مرکزی، و از بعد اقتصادی با کاهش رشد مناسبات تجاری میان ایران و افغانستان باعث تضعیف امنیت ملی افغانستان شده است. جهت بررسی فرضیه از چارچوب نظری امنیت ملی و روش تبیینی استفاده شده است. در این راستا، از یکسو برخی مسائل منطقهای و بینالمللی مورد منازعه میان دو کشور و از سوی دیگر برخی اختلافات میان آنان در رابطه با افغانستان، زمینهی رقابت و منازعه میان آنها در میدان افغانستان را فراهم آورده است. از این رو سیاستگذاری دو کشور در قبال افغانستان کاملا مبنای امنیتی داشته و پیگیری طرفین جهت تامین منافع ملی خود منجر به اقدام آنان علیه منافع یکدیگر در خاک افغانستان شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که اقدامات مذکور پیامدهایی برای امنیتملی افغانستان در ابعاد نظامی، سیاسی و اقتصادی به همراه داشته است.
مقاله پژوهشی
ابوالفضل فصیحی؛ رضا خراسانی
چکیده
این پژوهش کوشیده است تفسیر جدیدی از پدیدهی جهاد در افغانستان معاصر ارائه کند. با حملهی شوروی به خاک افغانستان، مردم افغانستان به جهاد علیه شوروی و رژیم دستنشاندهی آن در افغانستان پرداختند. جهاد مقولهای است که پسزمینهی تاریخی طولانی در افغانستان دارد. از دههی ۱۹۷۰ فرایند تولید اسطورهی جهاد آغاز شد. فرایند تولید اسطورهی ...
بیشتر
این پژوهش کوشیده است تفسیر جدیدی از پدیدهی جهاد در افغانستان معاصر ارائه کند. با حملهی شوروی به خاک افغانستان، مردم افغانستان به جهاد علیه شوروی و رژیم دستنشاندهی آن در افغانستان پرداختند. جهاد مقولهای است که پسزمینهی تاریخی طولانی در افغانستان دارد. از دههی ۱۹۷۰ فرایند تولید اسطورهی جهاد آغاز شد. فرایند تولید اسطورهی جهاد در ناخودآگاه اجتماعی جامعهی افغانستان و بهوسیلهی آیکونها صورت گرفت. آیکونها، نمادهایی هستند که کل کار بر روی اسطورهای که در پشت آن نهفته است را به خاطر میآوردند. در این زمینه میتوان از سه آیکون برای اسطورهی جهاد نام برد: آیکون استعمار، آیکون حکومت مزدور و دستنشانده و آیکون مستضعفین. اسطورهی جهاد با تبدیل کردن گروههای مذهبی به موجودیتهای سیاسی و ایجاد آنتاگونیسم و دیگریسازی، به برساخته شدن و برکشیده شدن امر سیاسی منجر شد. اسطورهی سیاسی جهاد موجب بسیج گروههای مذهبی و تبدیل شدن آنها به گروهبندیهای سیاسی شد. دیگریِِ برساخته شده توسط اسطورهی جهاد بهعنوان دشمنی تلقی شد که باید علیه آن جنگید. در نهایت این فرایند به سقوط حکومت کمونیستی در افغانستان منجر شد.
مقاله پژوهشی
غلامعلی قاسمی؛ محمد ستایش پور
چکیده
اقدام موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران علیه پایگاه نظامی آمریکا موسوم به عین الاسد، که متعاقب حمله پهبادی آمریکا و شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و چند تن از یاران ایشان در عراق صورت گرفت، نظریات مختلفی را در مورد مشروعیت آن به دنبال داشته است. اقدام متقابل، دفاع مشروع و رضایت سه عاملی هستند که دراین باره در انگاره ها و ...
بیشتر
اقدام موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران علیه پایگاه نظامی آمریکا موسوم به عین الاسد، که متعاقب حمله پهبادی آمریکا و شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و چند تن از یاران ایشان در عراق صورت گرفت، نظریات مختلفی را در مورد مشروعیت آن به دنبال داشته است. اقدام متقابل، دفاع مشروع و رضایت سه عاملی هستند که دراین باره در انگاره ها و آموزه های حقوقی مطرح شده اند. طبق حقوق بین الملل عرفی و ماده 20 مواد 2001 درموردمسئولیت بین المللی دولت ها، رضایت کشورعراق موجب می شودکه اقدام جمهوری اسلامی ایران دراین کشور،موجب نقض تمامیت ارضی عراق و مصداق مداخله در امور داخلی نباشد. در این باره، اقدام متقابل، نمی تواند تعهد کشورها به عدم توسل به زور را متأثر سازد و خواسته جامعه اسلامی ایران در مورد «انتقام سخت»، به آن معنا نیست که اقدام موشکی یادشده یک اقدام تلافی جویانه، در معنای خاص کلمه، به آن گونه که در برخی انگاره های حقوقی بین المللی آمده است قلمداد شود. در این باره، با توجه به سریالی بودن عمل متخلفانه ایالات متحده آمریکا و نیز وجود قرائن از مقامات رسمی مبنی بر ادامه چنین عمل متخلفانه ای، دریافته می شود که اقدام جمهوری اسلامی ایران، دفاع مشروع بدان نحو که به عنوان حقی ذاتی در ماده 51 منشور ملل متحد آمده است، دانسته شود. این امر، نباید به منزله دفاع مشروع پیش دستانه قلمداد گردد بلکه زنجیره ای بودن اعمال متخلفانه آمریکا موجب می شود که اقدام جمهوری اسلامی ایران در قالب دفاع مشروع در حقوق بین الملل مشروع و قانونی باشد.
مقاله پژوهشی
غلامرضا کحلکی؛ عبدالرضا بای؛ علی محمدزاده
چکیده
سازمان جامعهبینالمللی با رویکرد سیستمی به آن، متشکل از ذیل سیستمهایی است که تحلیل و آیندهپژوهی کنشهای آنها از اهمیت بسیاری نزد متخصصان حوزه روابطبینالملل برخوردار است. رویکرد سیستمی برای تحلیل پدیدههای عرصهبینالملل، مبتنی بر درک کلیت آنها است. بر این اساس، درک منابع یا آنگونه که نوشتار پیش رو به آن اشاره میکند، ...
بیشتر
سازمان جامعهبینالمللی با رویکرد سیستمی به آن، متشکل از ذیل سیستمهایی است که تحلیل و آیندهپژوهی کنشهای آنها از اهمیت بسیاری نزد متخصصان حوزه روابطبینالملل برخوردار است. رویکرد سیستمی برای تحلیل پدیدههای عرصهبینالملل، مبتنی بر درک کلیت آنها است. بر این اساس، درک منابع یا آنگونه که نوشتار پیش رو به آن اشاره میکند، ژنهای سازنده سیستمهای عضو سازمان جامعهبینالملل، برای فهم «ادراک»ها و «بهگزینش»های آنان ضروری است. تلاش شد تا نظریهای جدید برای تحلیل پدیدههای عرصهبینالملل ارائه شود و به سیستم با رویکردی جامع نگریسته شده و عناصر مادی و معنایی آن در ارائه نظریهای با عنوان «گزینش هستیشناسانه» مدنظر قرار گیرد. در ارائه این دستگاه نظری، بهتمامی عناصر تحلیلی که میبایست برای ارائه دستگاهی نظری نسبت به آنها اهتمام داشت، توجه شد؛ درواقع، مفاهیم انسانشناسی، هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی ونیز سطوح تحلیل در ارائه دیدگاه سیستمی مذکور، مدنظر قرار گرفت. علاوه بر این، به «غایت» که حاصل برسازی مادیگرایانه و یا معناگرایانه هویتها، ایدئولوژیها و اهداف سیستمها است، توجه شد. در نوشتار پیش رو همچنین به چگونگی انحراف از غایت که بر درک، تحلیل و آیندهپژوهی کنشهای سیستمها مؤثر بوده و نیز، فرآیندهای معنایی دگرگرایانه، توجه شده است. بر این باور است که با درک ادراکها و بهگزینشهای غایتگرایانه سیستمها، قادر خواهیم بود که نسبت به تحلیل و آیندهپژوهی کنشهای آنها اقدام کنیم؛ بدیهی است که دستگاه نظری ارائهشده میبایست برای تحلیل پدیدههای گوناگون مورداستفاده قرار گیرد که اهتمام نگارنده در آینده معطوف به این مهم خواهد بود.
مقاله پژوهشی
محمدصادق کوشکی؛ احمد رمضانی
چکیده
چین از اوایل دهه 1990 بهتبع تأمین انرژی خود به سمت توسعه و بسط همکاری با کشورهای منطقه منا حرکت کرد. این کشور از سال 2004 نیز با ایجاد مجمع همکاری دولتهای عرب-چین، به همکاریهای خود با کشورهای منطقه منا تحرک بخشید. حضور اقتصادی چین در منطقه منا در حال افزایش است. سؤال اصلی مقاله این است که چگونه حضور نظامی-امنیتی چین در منطقه منا افزایش ...
بیشتر
چین از اوایل دهه 1990 بهتبع تأمین انرژی خود به سمت توسعه و بسط همکاری با کشورهای منطقه منا حرکت کرد. این کشور از سال 2004 نیز با ایجاد مجمع همکاری دولتهای عرب-چین، به همکاریهای خود با کشورهای منطقه منا تحرک بخشید. حضور اقتصادی چین در منطقه منا در حال افزایش است. سؤال اصلی مقاله این است که چگونه حضور نظامی-امنیتی چین در منطقه منا افزایش خواهد یافت؟ فرضیه مقاله این است که حضور اقتصادی و سرمایهگذاریهای فزاینده چین، حضور نظامی را برای تأمین امنیت آن میطلبد. یافته-های پژوهش نشان میدهد که افزایش منافع چین در منطقه منا (حفظ امنیت انرژی، صیانت از نیم میلیون شهروند و شرکتهای سرمایه-گذار) مسبب اصلی افزایش حضور و نفوذ امنیتی-نظامی چین در منطقه منا خواهد شد. با کاربست نظریه واقعگرایی و روش توصیفی-تحلیلی سعی خواهد شد مباحث مربوطه مطرح و مورد بررسی قرار گیرد. روش اسنادی نیز مبنای گردآوری مطالب در این مقاله خواهد بود.
مقاله پژوهشی
ولی گلمحمدی؛ آرمینا آرم
چکیده
پژوهش حاضر بهمنظور فهم چارچوبمند سیاست خاورمیانهای روسیه نگاهی فراتر از ایدههای غالب مطرح میکند. براساس دیدگاههای جریان اصلی، غرب نقش محوری در شکلدهی به سیاست خاورمیانهای روسیه دارد و کم و کیف حضور خاورمیانهایِ مسکو بهطور عمده تابعی از سطح تنش و تشدید اختلافات روسیه با ایالات متحده بوده است. چنین ایدههایی بدون ...
بیشتر
پژوهش حاضر بهمنظور فهم چارچوبمند سیاست خاورمیانهای روسیه نگاهی فراتر از ایدههای غالب مطرح میکند. براساس دیدگاههای جریان اصلی، غرب نقش محوری در شکلدهی به سیاست خاورمیانهای روسیه دارد و کم و کیف حضور خاورمیانهایِ مسکو بهطور عمده تابعی از سطح تنش و تشدید اختلافات روسیه با ایالات متحده بوده است. چنین ایدههایی بدون توجه به پویاییهای بینالمللی و پیچیدگیهای محیط در حال تغییر خاورمیانه همچنان براساس یک ذهنیت تئوریک جنگ سردی از احیای نقش شوروی در منطقه و تصمیم روسیه در به چالش کشیدن ایالات متحده سخن میگویند. در مقابل، ایده اصلی این مقاله در عین بهرهبرداری از مفروضههای کلیدی جریان اصلی، به منطقهایشدن سیاست و امنیت در خاورمیانه و نقش فزآینده کنشگران و پویاییهای نوظهور منطقهای تأکید میکند که ناگزیر گزینهها، منافع و دغدغههای متفاوتی پیشروی مداخله قدرتهای بزرگ بهویژه روسیه قرار می دهد. براساس چارچوب منطقهای شدن مداخله قدرتهای بزرگ، سیاست خاورمیانهای روسیه و مداخله فزآینده آن در معادلات منطقهای بیش از آنکه متأثر از متغیرهای سیستمیک همچون پویاییهای روابط با غرب باشد، تحت تأثیر پویاییهای سیاسی، امنیتی و اقتصادی درون خاورمیانه است که بهطور فزآیندهای پیشرانهای تعیینکننده آن منطقهای شدهاند و فرصتها و تهدیدات متنوعی را در حوزههای مختلف تروریسم، انرژی، فروش تسلیحات، و روابط خارجی با دولتهای منطقه پیشروی رهبران عملگرای روسیه گذاشته است. چنین حضوری برای روسیه بهمعنای بازگشت به طرحهای تجدیدنظرطبانه و هژمونیک جنگ سردی نیست.
مقاله پژوهشی
علی نیکوکار؛ مهناز گودرزی
چکیده
حزب عدالت و توسعه با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک، جغرافیای سرزمینی، اتصال به اروپا و نزدیکی به روسیه و خاورمیانه از طرفی و بهره گیری از مسائل ایدئولوژیک و اشتراکات تاریخی و فرهنگی از سوی دیگر، سیاست خارجی توسعه طلبانه ای را به منظور دستیابی به هژمونی منطقه ای، دسترسی به منابع انرژی و تصاحب بازارهای خاورمیانه در پیش گرفت که هم نظم موجود ...
بیشتر
حزب عدالت و توسعه با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک، جغرافیای سرزمینی، اتصال به اروپا و نزدیکی به روسیه و خاورمیانه از طرفی و بهره گیری از مسائل ایدئولوژیک و اشتراکات تاریخی و فرهنگی از سوی دیگر، سیاست خارجی توسعه طلبانه ای را به منظور دستیابی به هژمونی منطقه ای، دسترسی به منابع انرژی و تصاحب بازارهای خاورمیانه در پیش گرفت که هم نظم موجود در منطقه و هم روابط با ایران را به چالش کشید، لذا این مقاله در تلاش است تا سیاست های حزب عدالت و توسعه و تاثیرات آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در خاورمیانه بررسی نماید؟این مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی به بررسی سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه در منطقه پرداخته است. داده های پژوهش نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه از سویی با تاکید بر مسائل ایدئولوژیک و بهره گیری از نقش مذهب در پی تسری نفوذ خود در مناطق پیرامونی است، و ازسویی هم با تاکید بر ویژگیهای ساختاری و ژئوپلیتیک در پی افزایش قدرت نسبی و افزایش قدرت بازیگری خود در خاورمیانه است که باعث ایجاد نوعی رقابت و تعارض در عین همکاری با جمهوری اسلامی ایران می شود و تاثیرات مستقیم و غیرمستقیمی هم به لحاظ ساختاری و هم به لحاظ هویتی بر ایران و حوزه های نفوذآن در منطقه دارد.
مقاله پژوهشی
اعظم محمدی خسروی؛ بهزاد شاهنده؛ سیداسدالله اطهری؛ داوود هرمیداس باوند
چکیده
پروژه آناتولی جنوب شرقی (گاپ) از مهمترین پروژههای سد سازی در جهان میباشد، که محل اجرای آن مناطق کردنشین ترکیه است. روش مطالعه در این پژوهش تکنیک دلفی بوده و از نظریه امنیت باری بوزان استفاده شده است. سوال پژوهش این بود پیامد پروژه گاپ بر مشارکت سیاسی کردها و هویت ملی ترکیه چیست؟ پاسخ به سوال در چارچوب فرضیه پژوهش بدینگونه بود ...
بیشتر
پروژه آناتولی جنوب شرقی (گاپ) از مهمترین پروژههای سد سازی در جهان میباشد، که محل اجرای آن مناطق کردنشین ترکیه است. روش مطالعه در این پژوهش تکنیک دلفی بوده و از نظریه امنیت باری بوزان استفاده شده است. سوال پژوهش این بود پیامد پروژه گاپ بر مشارکت سیاسی کردها و هویت ملی ترکیه چیست؟ پاسخ به سوال در چارچوب فرضیه پژوهش بدینگونه بود که پروژه گاپ میتواند باعث افزایش مشارکت سیاسی کردها، کاهش فعالیتهای پ.ک.ک، تغییر مبارزات کردها از فاز نظامی به فاز سیاسی شود و نمیتواند باعث ایجاد هویت ملی مشترک در ترکیه شود. اما نتایج دلفی با 60% آراء حاکی از عدم تاثیر این پروژه بر کاهش مبارزات پ.ک.ک، با 73% آراء بیانگر پیامدهای منفی پروژه بر هویت کردی و با 82% آراء بیانگر آن است که این پروژه باعث ایجاد هویت ملی مشترک در ترکیه نمیشود. پروژه گاپ تأثیر ملموس بر فعالیت پ.ک.ک و مشارکت سیاسی مردم کرد نداشته و تغییر در این موارد ناشی از متغیرهای دیگر میباشد. پروژه گاپ دارای پیامدهای منفی بر هویت کردی است و از آشکارترین این پیامدها تخریب آثار باستانی کردها که بخشی از هویت آنها است میباشد. به علت انکار هویت کردی توسط دولت ترکیه و اعمال خشونت، نبود قرابت نژادی، فرهنگی، تاریخی و زبانی کردها با ترکها و بالاجبار قرار گرفتن کردها در درون مرزهای سیاسی ترکیه، بحران هویت ملی وجود دارد و استفاده از روشهای چون آسمیلاسیون و پروژههای همچون گاپ به علت نگاه امنیتی دولت به مناطق کردنشین، نمیتوانند باعث ایجاد هویت ملی مشترک در ترکیه شود.
مقاله پژوهشی
محمد محمودیکیا
چکیده
دعاوی نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران یکی از محوریترین چالشهای ایران با نظام بینالمللی بوده و طیف وسیعی از موضوعات و دعاوی حقوق بشری در قالب انتشار گزارشهای گزارشگران ویژه، گزارشهای دبیرکل سازمان ملل متحد و نیز قطعنامههای مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران مطرح شده است. این پژوهش با هدف پاسخ به ...
بیشتر
دعاوی نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران یکی از محوریترین چالشهای ایران با نظام بینالمللی بوده و طیف وسیعی از موضوعات و دعاوی حقوق بشری در قالب انتشار گزارشهای گزارشگران ویژه، گزارشهای دبیرکل سازمان ملل متحد و نیز قطعنامههای مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران مطرح شده است. این پژوهش با هدف پاسخ به این سؤال که اسناد حقوق بشری سازمان ملل چه رویکردی را نسبت به ایران برگزیده است و این که برای کاستن از سطح تعارض و چالش چه راهکارهایی را میتوان اندیشید، تلاش دارد تا با کاربست روش مطالعه اسنادی، به بررسی دعاوی حقوق بشری ارکان حقوق بشری سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی ایران و نیز راهکارهای عملیاتی برای برونرفت از وضعیت چالش، در سه سطح کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت بپردازد. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که هرچند برخی از وجوه و زمینههای بروز چالش، ریشه در عناصر گفتمانی و نیز زبان استعارهای متفاوت گفتمان حقوق بشری ایران و نظام بینالملل دارد، با این حال، راهکارهای متعددی برای حداقلسازی تنش در زمینه حقوق بشر میان ایران و نظام بینالمللی وجود دارد
مقاله پژوهشی
حجت نادری؛ علی امیری؛ مهدی شاهین
چکیده
جنگ ایران و عراق که در یکی از حساسترین برهههای تاریخی؛ یعنی دوره جنگ سرد، رخ داد واکنشهای مختلفی از طرف بازیگران سیاسی به خصوص همسایگان این دو کشور و کشورهای عربی را در پی داشت. با توجه به اهمیت و شرایط ژئوپولیتیکی سوریه برای طرفین جنگ عراق بر علیه ایران، موضعگیری آن در این جنگ به عنوان مساله پژوهشی این تحقیق مورد تبیین ژئوپولیتیکی ...
بیشتر
جنگ ایران و عراق که در یکی از حساسترین برهههای تاریخی؛ یعنی دوره جنگ سرد، رخ داد واکنشهای مختلفی از طرف بازیگران سیاسی به خصوص همسایگان این دو کشور و کشورهای عربی را در پی داشت. با توجه به اهمیت و شرایط ژئوپولیتیکی سوریه برای طرفین جنگ عراق بر علیه ایران، موضعگیری آن در این جنگ به عنوان مساله پژوهشی این تحقیق مورد تبیین ژئوپولیتیکی قرار گرفته است. برای انجام این تحقیق، دادهها به روش کتابخانهای جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس روش توصیفی- تحلیلی بر پایه ابزار تحلیل اقتباس شده از ژئوپولیتیک انجام گرفته است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که کشور سوریه با آنکه از زمان انقلاب اسلامی ایران همیشه از آن حمایت ضمنی داشته است، اما شرایط ژئوپولیتیکی مختلف و به خصوص شرایط میدانی جنگ منجر به بروز سه نوع رفتار متفاوت در طول جنگ شده است. موضع-گیری متفاوت هر دوره باعث شده است تا فرصتها و چالشهای ژئوپولیتیکی خاصی برای طرفین جنگ و خود سوریه فراهم شود و بدین ترتیب با ایجاد پیامدهای ژئوپولیتیکی متفاوت توازن ژئوپولیتیکی این جنگ نیز تحت تاثیر قرار گیرد. سوریه نه تنها صرفا بر اساس اشتراکات ایدئولوژیک خود در دوره ایدئولوژیک جنگ سرد موضعگیری نکرد، بلکه از فرصتهای ژئواکونومیکی این جنگ نیز به خوبی بهرهمند شد. از طرف دیگر، حمایتهای عمیق سوریه از ایران در مقطع دوم جنگ باعث شکلگیری محور مقاومت با محوریت جمهوری اسلامی ایران گردید که امروزه از مهمترین ارکان حفظ قدرت بشار اسد در سوریه میباشد.
مقاله پژوهشی
ویدا ورهرامی؛ مهدی فروسیان
چکیده
تولید شتابان نفت شیل علاوه بر استقلال نفتی آمریکا، باعث بروز تغییرات اساسی در بازار نفت (افزایش شتابان عرضه و کاهش مداوم قیمت) در چند سال اخیر گردیده، اما این استقلال نفتی همچنین موجب تغییرات اساسی در دیدگاه سیاسی و امنیتی آمریکا نسبت به کشورهای نفتی نیز گردیده است. اعمال فشار حداکثری تا حذف نفت کشورهای ایران و ونزوئلا از بازارهای ...
بیشتر
تولید شتابان نفت شیل علاوه بر استقلال نفتی آمریکا، باعث بروز تغییرات اساسی در بازار نفت (افزایش شتابان عرضه و کاهش مداوم قیمت) در چند سال اخیر گردیده، اما این استقلال نفتی همچنین موجب تغییرات اساسی در دیدگاه سیاسی و امنیتی آمریکا نسبت به کشورهای نفتی نیز گردیده است. اعمال فشار حداکثری تا حذف نفت کشورهای ایران و ونزوئلا از بازارهای جهانی، گواهی آشکار از این تغییر سیاست آمریکاست. همچنین تبعیت دیگر کشورها (تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت)، از آمریکا بیانگر پایداری هژمونی آمریکا در عرصه بین الملل است. در مطالعه حاضر، با بیان هژمونی آمریکا از جنبه های مختلف بیان میشود که آمریکا میتواند بدون ترس از اختلال در عرضه نفت و به پشتوانه قدرت خود، سیاست های خود را بر بازار نفت حاکم نماید و بخشی از سهم بازار کشورهای نفتی را تصاحب نماید. در این مطالعه با معرفی شاخصی، (که نشان دهنده میزان همسویی سیاسی و اقتصادی کشورهای تولیدکننده نفت با آمریکاست) به بررسی روابط اقتصادی و سیاسی آمریکا با کشورهای تولیدکننده نفت پرداخته شد و بر اساس این شاخص کشور روسیه هدف بالقوه بعدی برای آمریکا در بازار نفت معرفی گردید. همچنین با طراحی یک بازی پویا با اطلاعات کامل به بررسی انتخاب های دو کشور ایران و آمریکا به بمنظور حذف ایران از بازار نفت پرداخته و با ارزشگذاری پیامد هر یک از عمل ها (آمریکا) و عکس العمل ها (ایران) در طول این بازی (جنگ) نفتی در سه دوره کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، استراتژی فعلی ایران و آمریکا (که موجب حذف ایران از بازار نفت گردیده) بازگو شد.